weRelate

Ψυχογενής ή Νευρογενή Βουλιμία (Bulimia Nervosa)

Ο Russell (1979) ήταν ο πρώτος που κατέγραψε κριτήρια διάγνωσης για ένα σύνδρομο που το ονόμασε “bulimia nervosa (BN)” με στόχο να υπογραμμίσει την σχέση που υπήρχε με την “anorexia nervosa” (Νευρική Ανορεξία). Από το 1980 πρωτοεμφανίστηκε στο εγχειρίδιο ψυχικών νοσημάτων του Αμερικανικού Ψυχιατρικού  Συλλόγου (DSM-III), με τον όρο αυτό, και κατοχυρώθηκε με κάποιες πιο «λεπτές» διευκρινήσεις στην ανανεωμένη 3^η έκδοσή του (DSM-III-R, 1987). Ο όρος του Russell, Νευρογενή Βουλιμία, διατηρήθηκε με στόχο να αποφεύγεται η σύγχυση με τον το όρο βουλιμία* και για να υπογραμμίζει τη σχέση που υπάρχει με την Νευρογενή Ανορεξία.

Τα κύρια χαρακτηριστικά της διαταραχής καταγράφονται ρητά: επανειλημμένα επεισόδια υπερφαγίας κατά την διάρκεια των οποίων το άτομο χάνει τον έλεγχο, χρήση ποικίλων μεθόδων (δίαιτα, αυτοπροκαλούμενοι εμετοί, καθαρτικά, διουρητικά, νηστεία, υπερβολική άσκηση) στην προσπάθειά του ατόμου να ελέγξει το βάρος του και τέλος, υπερβολική ενασχόληση με το σχήμα και το βάρος του σώματος.

Τα κριτήρια διάγνωσης κατά το DSM IV –TR για την Ψυχογενή Βουλιμία:

Α. Επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας. Ένα επεισόδιο χαρακτηρίζεται και από τα δύο ακόλουθα χαρακτηριστικά:

1. Κατανάλωση φαγητού σε ένα συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (π.χ., μέσα σε χρονική περίοδο 2 ωρών), μία ποσότητα τροφίμων που είναι σίγουρα μεγαλύτερη από ό, τι οι περισσότεροι άνθρωποι θα κατανάλωναν κατά τη διάρκεια μιας παρόμοιας περιόδου και κάτω από παρόμοιες συνθήκες.
2. Μια αίσθηση της έλλειψης ελέγχου του πόσο τρώει κάποιος κατά τη διάρκεια του επεισοδίου (πχ η αίσθηση ότι κάποιος δεν μπορεί να σταματήσει να τρώει ή να ελέγξει τι και πόσο τρώει).

Β. Επαναλαμβανόμενη  ακατάλληλη αντισταθμιστική συμπεριφορά για να αποτρέψει αύξηση του σωματικού βάρους, όπως αυτοπροκαλούμενους εμετούς, κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών, κλύσματα ή άλλα φαρμάκων, νηστεία ή υπερβολική άσκηση.

Γ. Η ευκαιριακή άμετρη κατανάλωση (υπερφαγικό επεισόδιο) και ακατάλληλες αντισταθμιστικές  συμπεριφορές, και τα δύο συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον δύο φορές την εβδομάδα για 3 μήνες.

Δ. Η εκτίμηση του εαυτού  επηρεάζεται από το σχήμα του σώματος και το βάρος.

Ε. Η διαταραχή δεν εμφανίζεται αποκλειστικά κατά τη διάρκεια επεισοδίων από Ψυχογενή Ανορεξία.

Υπάρχουν δύο τύποι:

Εκκαθαριστικός Τύπος: Κατά τη διάρκεια του παρόντος επεισοδίου (υπερφαγία) Ψυχογενούς Βουλιμίας, το άτομο χρησιμοποιεί συστηματικά ως αντισταθμιστική μέθοδο για να αποφύγει την αύξηση βάρους, την πρόκληση εμετού ή την κακή χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή κλυσμάτων.

Μη-Εκκαθαριστικός Τύπος: Κατά τη διάρκεια του παρόντος επεισοδίου (υπερφαγία) Ψυχογενούς Βουλιμίας, το άτομο χρησιμοποιεί συστηματικά ‘άλλες ακατάλληλες αντισταθμιστικές μεθόδους για να αποφύγει την αύξηση βάρους, όπως νηστεία ή υπερβολική άσκηση και δεν έχει χρησιμοποιήσει αυτοπροκαλούμενο εμετό, καθαρτικά, διουρητικά ή κλύσματα.

 

Τα επεισόδια υπερφαγίας περιλαμβάνουν κατανάλωση τροφών με υψηλή θερμιδική αξία (περισσότερο γλυκές και λιπαρές) που μπορούν να καταναλωθούν γρήγορα και δεν χρειάζονται προετοιμασία. Άλλοτε είναι ένα είδος αλλά σε ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα. Τα επεισόδια προκαλούνται:

– από μεγάλο αίσθημα πείνας λόγω αυστηρής δίαιτας

– από επιθυμία για κάποιο «απαγορευμένο» φαγητό

– από αρνητικά συναισθήματα για το βάρος και το σχήμα του σώματος

– από αρνητικές συναισθηματικές καταστάσεις, αγωνία, θλίψη, θυμός, άγχος, απογοήτευση, μοναξιά, ανία.

Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου το άτομο βιώνει ανεξέλεγκτη παρόρμηση για φαγητό και/ή φόβο ότι δεν θα μπορέσει να σταματήσει να τρώει, έτσι και αρχίσει. Φαίνεται σαν να μπορεί να παρατηρήσει την παρόρμηση αλλά δεν μπορεί να αντισταθεί σε αυτή. Το επεισόδιο μπορεί να προκύψει οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, συνήθως μετά τη δουλειά ή το σχολείο, κυρίως μυστικά και κρυφά από άλλους, ακόμη και τη νύχτα. Κάποια άτομα έχουν τόσο έντονη παρόρμηση που δεν παρατηρούν την παρουσία άλλων ατόμων.

Ως συνέπεια του υπερφαγικού επεισοδίου το άτομο αισθάνεται άβολα και πρησμένο (στο στομάχι), ξεχωρίζουν συναισθήματα ενοχών και μομφές προς τον εαυτό. Το επεισόδιο τελικά τελειώνει είτε πηγαίνοντας για ύπνο λόγω κούρασης και εξάντλησης, για να ξεχάσει ή λόγω της δυσφορίας και των ενοχών, είτε χρησιμοποιώντας κάποιο τρόπο εκκαθάρισης (εμετό, καθαρτικά, διουρητικά, υπερβολική γυμναστική) με στόχο να προλάβει την αύξηση βάρους.

Τα Βουλιμικά άτομα είναι συνήθως φυσιολογικού βάρους. Είναι σε έντονη ενασχόληση με το φαγητό και το μέγεθος του σώματος (συγκεκριμένα φόβος πάχους), γι’ αυτό το λόγο ζυγίζονται συχνά (και πολλές φορές την ίδια ημέρα), ακόμη και αμέσως μετά τον εμετό. Προσπαθούν με διάφορους τρόπους (αυστηρές δίαιτες, νηστεία, ακραίες διατροφικές συμπεριφορές, μέθοδοι εκκαθάρισης) να ελέγξουν το βάρος τους, Τέλος, έχουν λανθασμένη αντίληψη του σώματός τους, του οποίου το μέγεθος τείνουν να υπερεκτιμούν και  παρουσιάζουν διακυμάνσεις στο βάρος τους που οφείλονται σε εναλλασσόμενες περιόδους υπερφαγίας και δίαιτας.

Πολλά άτομα με Νευρογενή Βουλιμία αισθάνονται τεράστια αμηχανία και ντροπή για το πρόβλημά τους και συχνά δεν έχουν την διάθεση να το αποκαλύψουν. Η μυστικοπάθειά τους είναι κάτι περισσότερο από απλή ντροπή. Η άρνηση του προβλήματος αντικατοπτρίζει τη φύση της διαταραχής. Στη Ψυχογενή Βουλιμία, το άτομο αισθάνεται δυσφορία από τα συμπτώματα και παρουσιάζει έντονη ανησυχία για τις συμπεριφορές του. Όμως αμφιταλαντεύεται ως προς την αποκάλυψη του προβλήματος ή για την αναζήτηση θεραπείας. Αυτό οφείλεται ότι τα άτομα αυτά, υπερεκτιμούν τις ιδέες που έχουν για το βάρος και το μέγεθος του σώματος με αποτέλεσμα να στοχεύουν να γίνουν «ο καλύτερος διαιτώμενος». Έχουν την εντύπωση ότι οι μέθοδοι εκκαθάρισης είναι  το λιγότερο που θα μπορούσαν να κάνουν, για να μην πάρουν βάρος, μέχρι να καταφέρουν να φτάσουν τον απατηλό στόχο της «τέλειας ρυθμιζόμενης αυστηρής δίαιτας». Συχνά έχουν προβλήματα κοινωνικών συναναστροφών και διαπροσωπικών σχέσεων που τα αποτρέπει  από την αναζήτηση στήριξης και βοήθειας.

Έτσι τα άτομα με Νευρική Βουλιμία παραμένουν εγκλωβισμένα σε ένα φαύλο κύκλο δίαιτας, εκκαθαριστικών μεθόδων, φόβου μήπως παχύνουν, διαστρεβλωμένης αίσθησης για την πείνα και τον κορεσμό που διαιωνίζει και ενισχύει το πρόβλημά τους.

* περιοδική βουλιμία: μία ανεξέλεγκτη παρόρμηση για κατανάλωση μεγάλης ποσότητας φαγητού που μπορεί να συμβεί στον οποιοδήποτε,  ως αποτέλεσμα stress ή άλλων συναισθημάτων, χωρίς άλλες συνέπειες όπως, ενοχές, φόβο αύξησης βάρους, απώλεια ελέγχου, πρόκληση εμετού, χρήση χαπιών, καθαρτικών, άσκησης.

 

 

 

Μαρία Σαμιώτη

Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Master Practitioner on Eating Disorders and Obesity

[email protected]

www.werelate.gr

 

Βιβλιογραφία:

American Psychiatric Association [APA], Diagnostic and Statistical Manual of Mental Health-DSM IV-TR, 2000.

Grilo M. Carlos, Eating and Weight Disorders, Psychology Press 2006.

Garner D., Garfinkel P., Handbook of Treatment for Eating Disorders, The Guilford Press 1997.

Vanderlinden J., Vandereycken, W, A Practical Guide to the Treatment of Bulimia Nervosa, Brunner/Mazel Publishers, New York 1992.

National Centre For Eating Disorders, Master Practitioner Skills for Eating Disorder, Προσαρμογή ΚΕΑΔΔ2011.www.keadd.gr

Μάνος Νίκος, Βασικά Στοιχεία Κλινικής Ψυχιατρικής, University Studio Press, Θεσσαλονίκη 1997.

National Eating Disorders Association [NEDA], www.nationaleatingdisorders.org 2005.