weRelate

Έναρξη σπουδών. Αλλαγές και εξέλιξη!

Η είσοδος στο Πανεπιστήμιο αποτελεί μία σημαντική αλλαγή στον τρόπο ζωής ενός εφήβου. Η εμπειρία του πρώτου έτους απαιτεί διανοητική, κοινωνική, συναισθηματική και πολιτιστική προσαρμογή και ανάπτυξη. Οι φοιτητές δεν εξελίσσονται μόνο ακαδημαϊκά, παράλληλα δημιουργούν και διατηρούν προσωπικές σχέσεις, διαμορφώνουν την ταυτότητά τους, αποφασίζουν για την καριέρα και τον τρόπο ζωής τους και τέλος, αναπτύσσουν μία ολοκληρωμένη φιλοσοφία για τη ζωή. Όλα αυτά σημαίνουν, ότι πολλοί πρωτοετείς βιώνουν καταστάσεις και συνθήκες, οι οποίες μελλοντικά μπορεί να δείχνουν ασήμαντες, όταν όμως είναι καινούριες, μπορεί να είναι αποθαρρυντικές και δύσκολες στη διαχείρισή τους. Για παράδειγμα, πολλοί φοιτητές:

• Μοιράζονται πρώτη φορά το δωμάτιό τους με κάποιο άγνωστο συνομήλικο
• Προσπαθούν να προσαρμοστούν σε νέο περιβάλλον και περιοχή
• Μαθαίνουν νέους κανόνες και διαδικασίες
• Προσαρμόζονται να ζουν μακριά από το σπίτι και τους γονείς τους
• Νοσταλγούν το σπίτι τους και το οικογενειακό τους περιβάλλον
• Μαθαίνουν τον τρόπο να διαχειρίζονται τον προσωπικό τους χρόνο
• Αλληλεπιδρούν με άτομα από διαφορικά περιβάλλοντα και με διαφορετικές αξίες
• Προσαρμόζονται στις απαιτήσεις και τις νόρμες διαφορετικών καθηγητών και μαθημάτων
• Μαθαίνουν νέους τρόπους αφομοίωσης της γνώσης
• Κάνουν νέους φίλους
• Τροποποιούν ή αναπτύσσουν τρόπους και συνήθειες διαβάσματος
• Σκέφτονται το μέλλον τους
• Διαμορφώνουν θέσεις και απόψεις για τη ζωή
• Προβληματίζονται για την καριέρα και τον τρόπο ζωής τους

Όλες αυτές οι αλλαγές έρχονται να συνδυαστούν με τις προσωπικές προσδοκίες και υποθέσεις του κάθε ατόμου για το Πανεπιστήμιο, τη φοιτητική ζωή και τον τρόπο μάθησης. Επιπρόσθετα, το γνώριμο και οικείο περιβάλλον του σχολείου, σπάνια προετοιμάζει τους έφηβους για την ακαδημαϊκή και φοιτητική ζωή. Για παράδειγμα, στο Λύκειο:

• Οι μαθητικές ημέρες είναι άκαμπτα ελεγχόμενες
• Η αντίληψή των μαθητών για την μάθηση είναι συχνά η αποστήθιση και η συλλογή δεδομένων
• Το διάβασμα και οι εργασίες που ανατίθενται στους μαθητές, αναπτύσσονται εκτενώς στην τάξη
• Κάποιοι μαθητές αναπτύσσουν πιο στενή σχέση με κάποιο καθηγητή (στο σχολείο ή το φροντιστήριο) που τους παρακινεί και τους κατευθύνει
• Οι μαθητές κάνουν συχνά διαγωνίσματα  και τεστ
• Πολλοί μαθητές έχουν ισχυρά υποστηρικτικά συστήματα από την οικογένεια και το φροντιστήριο, στα οποία μπορούν να στραφούν για βοήθεια, συμβουλές και ανακούφιση

Κάποιοι από τους πρωτοετείς φοιτητές βιώνουν τη μετάβαση στο πιο ελεύθερο περιβάλλον του Πανεπιστημίου με ευκολία. Πολλοί όμως αντιμετωπίζουν δυσκολίες προσαρμογής, ειδικά κατά το πρώτο εξάμηνο ή και έτος. Συγκεκριμένα μπορεί να παρουσιάσουν:

 

• Σύγχυση και προβληματισμό
• Χαμηλή ακαδημαϊκή απόδοση
• Δυσκολίες στις διαπροσωπικές σχέσεις
• Χαμηλή αυτοεκτίμηση
• Αγωνία και άγχος για τις επιλογές τους
• Μελαγχολική διάθεση και θλίψη
• Επιθετική συμπεριφορά ή συναισθηματικά ξεσπάσματα
• Έλλειψη ανταπόκρισης στις εργασίες και τις παρουσιάσεις
• Αϋπνία, δυσκολία συγκέντρωσης, αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες
• Δυσκολίες στις σημαντικές σχέσεις (οικογένεια, παλιοί φίλοι)

Τα παραπάνω μπορεί να προκύψουν λόγω των νέων προκλήσεων και αλλαγών, καθώς και εξαιτίας των παλαιών στρατηγικών που δεν βοηθούν στην προσαρμογή στο νέο και άγνωστο σύστημα του Πανεπιστημίου. Δυστυχώς, πολλοί από τους νέους φοιτητές είναι απρόθυμοι να ζητήσουν βοήθεια ή αισθάνονται ντροπή και δεν γνωρίζουν που να απευθυνθούν.

 

 

Συμβουλές για όλους

Ο φοιτητής χρειάζεται να προσπαθήσει να μην έχει υπερβολικές απαιτήσεις και προσδοκίες από τον εαυτό του και να βάζει ρεαλιστικούς στόχους, να μιλάει σε άτομα που τον κατανοούν και τον εμψυχώνουν, να έχει υπομονή και να δίνει έμφαση στις θετικές εμπειρίες που του συμβαίνουν και τέλος, να αναζητήσει βοήθεια και στήριξη εάν αισθάνεται δεν μπορεί να διαχειριστεί την μετάβαση και τις αλλαγές.

Η οικογένεια μπορεί να λειτουργήσει υποστηρικτικά στο μέλος που ξεκινάει τις σπουδές του. Έτσι, οι γονείς  χρειάζεται να είναι υπομονετικοί, να μιλούν στο παιδί τους και να μαθαίνουν τι συμβαίνει στη ζωή του. Να μην φορτώνουν τον φοιτητή με δικά τους προβλήματα και απαιτήσεις, να τον εμψυχώνουν και να τον επιβραβεύουν. Να δίνουν το καλό παράδειγμα, επιδεικνύοντας οι ίδιοι αυτοέλεγχο και λειτουργικούς τρόπους διαχείρισης των καταστάσεων. Τέλος, για οτιδήποτε μοιάζει να είναι εκτός των ορίων της γνώσης και των ικανοτήτων τους, να αποταθούν σε κάποιο ειδικό για να μη δημιουργηθεί κάποιο χρόνιο πρόβλημα.

Η έναρξη των σπουδών αποτελεί έναν σημαντικό σταθμό για την πορεία του ατόμου και  της οικογένειας. Μπορεί να μετατραπεί σε ένα εξελικτικό στάδιο εάν, τόσο η οικογένεια όσο και ο νεαρός φοιτητής συνεργαστούν και διαχειριστούν εποικοδομητικά την κατάσταση.

 

 

Μαρία Σαμιώτη

Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Θεραπεύτρια

 

Είναι πραγματικά η πιο φυσική αντίδραση! Βλέπουμε μία φίλη, συνάδελφο, μέλος της οικογένειας ή γνωστό που έχει χάσει εμφανώς βάρος  και του/της λέμε “Μπράβο!! Αδυνάτισες! Πόσο σου πάει!”

Αυτές οι δηλώσεις γίνονται συνήθως με τις καλύτερες προθέσεις. Είμαστε πραγματικά χαρούμενοι για αυτό το πρόσωπο, θέλουμε να  του δείξουμε ότι η σκληρή δουλειά και οι θυσίες του γίνονται αντιληπτές και αξίζει την αναγνώριση. Θα ήθελα όμως να αναφέρω κάτι που σίγουρα ακούγεται αμφιλεγόμενο: Θα πρέπει όλοι να σκεφτόμαστε καλά πριν  αναγνωρίσουμε ή  θαυμάσουμε την ορατή απώλεια βάρους κάποιου. Γιατί;

Αρχικά, εμείς δεν γνωρίζουμε πάντα  το πώς ή το γιατί αυτό το άτομο έχει χάσει το βάρος για το οποίο εμείς το επαινούμε. Για παράδειγμα, θα μπορούσε η απώλεια βάρους του να είναι αποτέλεσμα του στρες από μία δύσκολη κατάσταση. Όπως ένας θάνατος στην οικογένεια ή η διάγνωση κάποιας ασθένειας. Δεν γνωρίζουμε τι αυτό το άτομο έχει επιλέξει να μας εμπιστευτεί και με έναν τέτοιο έπαινο μπορεί να το φέρουμε σε δύσκολη θέση (και εκείνο και εμάς). Είτε να μας αποκαλύψει το λόγο για τον οποίο έχασε βάρος ή απλά να μας χαμογελάσει και να πρέπει να αντέξει την έλλειψη της δικής μας ενσυναίσθησης.

Ακόμα και όταν κάποιος δεν βρίσκεται σε μια δύσκολη κατάσταση, δεν γνωρίζουμε πώς έχει φθάσει στην απώλεια βάρους της/του. Μερικές φορές – ίσως και πιο συχνά από ό, τι αντιλαμβανόμαστε – η απώλεια βάρους δείχνει μια διατροφική διαταραχή ή μια αρνητική εικόνα  σώματος. Επιβεβαιώνοντας θετικά την απώλεια βάρους κάποιου, ο οποίος ενδέχεται να έχει Νευρική Βουλιμία ή Ανορεξία (και μπορεί να μην το έχει αναγνωρίσει), ρίχνουμε το λάδι στη φωτιά!  Σύμφωνα με τον  National Eating Disorders Association, δέκα εκατομμύρια γυναίκες και ένα εκατομμύριο άνθρωποι ζουν με Ανορεξία ή Βουλιμία. Και είναι πιθανό ότι εκατομμύρια άλλοι ζουν με μία από αυτές τις διαταραχές στα κρυφά, διότι τέτοιου είδους ασθένειες που σχετίζονται με το φαγητό και το σώμα, ειδικά η Βουλιμία, χαρακτηρίζονται από μία ιδιαίτερα μυστικοπαθή συμπεριφορά.

Έτσι, όταν εμείς ενεργά και δημοσίως επαινούμε κάποιον για την απώλεια βάρους (ειδικά  νεαρές γυναίκες/κορίτσια), τον επαινούμε γιατί ακολουθεί μία υγιεινή και ισορροπημένη προσέγγιση στη ζωή ή γιατί αντιμετωπίζει κάποια κρίσιμη κατάσταση για την ψυχική του υγεία;  Μήπως λανθασμένα ενθαρρύνουμε κάποιον να συνεχίσει την διαδικασία απώλειας βάρους, που αν γίνει ανεξέλεγκτη, μπορεί να οδηγήσει και στο θάνατό του; Από πότε το αδυνάτισμα έγινε τόσο καλό; Εμείς μπορεί να πιστεύουμε ότι γινόμαστε αγενής αν δεν επαινέσουμε κάποιον για την απώλεια βάρους  – σαν να μην αναγνωρίζουμε τη σκληρή του προσπάθεια. Γιατί ίσως να αισθανόμαστε ότι μαζί με τα κιλά που «έχασε», έχει «ρίξει» και τον πόνο του παρελθόντος να τα «κουβαλάει». Μία συχνά λανθασμένη υπόθεση που καθρεπτίζει το πώς εμείς θα αισθανόμασταν με παραπάνω κιλά ή πώς εμείς θα βιώναμε μία απώλεια βάρους. Δεν ξέρουμε πώς αυτός αισθάνεται.

Δεν υπονοώ ότι δεν πρέπει ποτέ να συγχαρούμε κάποιον επειδή είναι ελκυστικός και όμορφος. Δεν είμαστε όμως σε θέση να γνωρίζουμε τι χρειάζεται κάποιος και τι δεν χρειάζεται, παρά μόνον εάν ρωτήσουμε; Και υπάρχουν άνθρωποι που έχουν χάσει βάρος και πραγματικά αναμένουν την φραστική υποστήριξη και προσοχή μας. Όμως θα πρέπει να αξιολογήσουμε κατά πόσο αυτές τις δηλώσεις επιβεβαίωσης της ομορφιάς του, αυτό το άτομο τις έχει ακούσει και στο παρελθόν από εμάς. Μήπως αναφέροντάς τες τώρα, υποδηλώνουν ότι τώρα έγινες πιο αποδεκτός και άξιος για εμένα και καλύτερος απ’ ότι ήσουν στο παρελθόν. Μήπως υποδηλώνουν ότι σε θέλω μόνο αδύνατο!

Επίσης, δεν γνωρίζουμε τι συμβαίνει πίσω από αυτή την απώλεια βάρους που πάμε να επιβραβεύσουμε και ίσως να μην μάθουμε ποτέ πραγματικά, παρά μόνο εάν είχαμε χτίσει μία οικεία, ανοικτή σχέση με αυτό το άτομο. Και πάλι δεν γνωρίζουμε τι επέλεξε να μοιραστεί μαζί μας. Έτσι, οφείλουμε να θέσουμε στον εαυτό μας ένα ερώτημα; Το άτομο αυτό έχει μοιραστεί μαζί μας αυτή την τόσο προσωπική προσπάθεια; Ξεκίνησε ο ίδιος μία συζήτηση πάνω στο θέμα της απώλειας βάρους του;

Και όταν λέμε πράγματα όπως : «Είσαι τόσο όμορφη!», όταν δεν τα έχουμε πει ποτέ πριν στο παρελθόν, τι θα συμβεί εάν υποτροπιάσει, όπως κάνουν πολλοί άνθρωποι, και ξαναπάρει το βάρος. Όταν δίνουμε τη λέξη «όμορφη» στη νέα τους αδυνατισμένη μορφή, τι θα σκεφτόντουσαν τότε; Δεν θα είναι πλέον τόσο όμορφη ή ελκυστική για εσάς; Είναι το αντίθετο της όμορφης τώρα που πλέον δεν είναι αδύνατη;

Είναι δύσκολο να μην επαινέσουμε κάποιον για το βάρος που έχασε (ειδικά όταν μία κοινωνία με τα πρότυπα σώματος, μας προστάζει να το κάνουμε). Θέλετε όμως να προχωρήσετε σε μία μυστική συμφωνία ότι τον προτιμάτε αδύνατο; Άλλωστε μόνο εξωτερικά έχει αλλάξει. Για εσάς είναι πάντα αυτός που ξέρατε και σας άρεσε. Θέλετε να τον κάνετε να αισθανθεί το αντίθετο;

 

Μαρία Σαμιώτη

Ψυχοθεραπεύτρια-Οικογενειακή Θεραπεύτρια

Εξιδίκευση στις Διατροφικές Διαταραχές & Παχυσαρκία 

(όπως δημοσιεύτηκε στο www.diatrofi.gr)